اختلال دوقطبی

اختلال دو قطبی

اختلال دو قطبی یکی از بیماریهای نسبتا شایع اعصاب و روان می باشد. با توجه به اینکه این بیماری می تواند به اشکال متفاوتی در یک طیف وسیع بروز کند برآورد دقیق میزان افراد مبتلا امکان پذیر نیست. در ضمن این بیماری می تواند در هر رده سنی شروع شود هرچند شروع در جوانی و تداوم آن تا پابان عمر معمولتر است. به عبارتی می توان حتی کودک پنج ساله مبتلا به این بیماری را نیز دید.

در این اختلال همانطور که از نامش پیداست بیمار در بین دو قطب بیماری خود نوسان می کند. به عبارتی بیماری چهره های متفاوتی به خود می گیرد که در اینجا چند چهره رایج آن را معرفی خواهم کرد.

حمله افسردگی: در این حالت فرد برای مدتی مشخص علایمی از افسردگی را نشان می دهد. احساس غم و اندوه، لذت نبردن از زندگی، ناامیدی، تغییر در میزان و کیفیت خواب و اشتها و میل جنسی، سیرشدن از زندگی و افکار راجع به مرگ و خودکشی، کاهش انرژی و احساس درماندگی و استیصال برخی از علایمی هستند که باید برای یک دوره زمانی مشخص وجود داشته باشند تا بتوان تشخیص حمله افسردگی گذاشت. از طرفی قرار نیست همه بیماران همه این علایم را داشته باشند. شروع این علایم هم در بیماران می تواند متفاوت باشد. در برخی به دنبال استرس های زندگی به تدریج و در طی چند ماه خود را نشان می دهد و در برخی دیگر در طی یک شبانه روز و بدون هر گونه علت واضحی شعله ور میگردد.

حمله مانیا یا شیدایی: در این حالت  نیز فرد برای دوره ای مشخص یک سری علایمی پیدا می کند که می توان آنها را متضاد افسردگی دانست. افزایش انرژی، کاهش نیاز به خواب (فرد روزی دو ساعت می خوابد و برایش کافی است)، پرحرفی، فعالیت زیاد، ولخرجی، افزایش میل جنسی و بی بند و باری جنسی از علایم این دوره اند. در این دوره فرد بسیار خوشحال یا بسیار پرخاشگر می شود ضمن اینکه کنترلی بر رفتارش نیز ندارد. این افراد معمولا خیلی سریع و با صدای بلند صحبت می کنند و اجازه حرف زدن به دیگران نمی دهند.

حمله مختلط: در این دوره ها فرد ممکن است علایمی از افسردگی و مانیا را در کنار هم داشته باشد. به عنوان مثال هم افسرده است و هم پرحرفی دارد و ولخرج شده است.

حمله مانیا در کودکان و نوجوانان: در این گروههای سنی معمولا بیماری فوق خیلی گول زننده است. افت تحصیلی، پرخاشگری، بزهکاری، اعتیاد، فرار از منزل، برقراری روابط جنسی در سن پایین، اقدام به خودکشی یا آسیب به دیگران از علایمی هستند که باعث می شود در سالهای اولیه خیلی از افراد بحث بیماری را مطرح نکرده و در عوض نوجوان را فردی بی تربیت یا بزهکار بدانند که تمام رفتارهایش را عمدی انجام داده است و باید مجازات شود.

اختلال دو قطبی عود کننده  است(بد تر می شود ) . بیش از نود درصد افرادی که یک بار اپیزود مانیا را تجربه می کنند ، اپیزود مانیای آن ها ادامه پیدا می کند تا اپیزودهای بعد را تجربه کنند. تقریبا هفتاد درصد اپیزودهای مانیا بلافاصله قبل یا بعد از اپیزود افسردگی اتفاق می افتد.

 فرد دچار این اختلال زندگی منظمی ندارد. اپیزودهای مانیا می تواند منجر به تعارض های خانوادگی یا مشکلات مالی بشوند مخصوصا زمانی که فرد دچار اختلال، رفتار نامنظم و غیر مسئولانه ای را بدون علت نشان می دهد.  در طول دوره ی مانیا افراد اغلب تکانشی ( انجام رفتار بدون فکر قبلی ) می شوند و خشمگینانه عمل می کنند. این حالت ها می تواند منجر به رفتاری با ریسک بالا شوند. مثلا: مستی تکرار شونده، هزینه های عجیب و رفتار جنسی ریسک دار ( پر مخاطره ).

گاهی در طی اپیزودهای شدید پریشانی و افسردگی، توانایی بیمار در کارهای روزمره کاهش می یابد  و توانایی او در تشخیص واقعیت از غیر واقعیت مختل می شود. مثلا منجر به شنیدن صدا، توهم بینایی یا باور غلط درباره ی اینکه فرد خاصی ( اغراق آمیز ) است، می شود.

• توهم : درک اشتباه یکی از حواس پنجگانه است که در فقدان یک محرک خارجی مربوط به آن حس به وجود می‌آید و توسط شخص درک می‌شود. مثلا وقتی صدایی وجود ندارد، فرد حس می کند صدایی می شنود. انواع توهم داریم. مثلا شنوایی، بینایی و ...

   این تغییرات ناگهانی خلق با درجات شدید بر فکر، منطق و ادراک تاثیر می گذارد. به هر حال اگر بدون درمان رها شوند، این اختلال می تواند تقریبا بر تمام ابعاد زندگی به طور جدی اثر بگذارد.

چند نکته مهم را در پایان باید خاطرنشان کنم:

• ممکن است پزشک برای بیماری تشخیص اختلال دوقطبی بگذارد بدون آنکه بتوان به وضوح علایم را پیدا کرد. در این شرایط باید به تشخیص پزشک احترام گذاشت.
• تجویز داروهای اختلال دو قطبی به معنای این تشخیص نیست. ممکن است در بیماریهای دیگر نیز این داروها تجویز شوند.
• اینکه فردی دمدمی مزاج باشد و هر ساعت خلقش تغییر کند دلیل بر دوقطبی بودن فرد نیست و بیشتر باید به مسایل شخصیتی فکر کرد.