تاثیر تعارضات زناشویی بر فرزندان. بخش اول

تعارضات شدید زناشویی چگونه به کودکان آسیب می زند؟

آرزوی هر کودکی این هست که والدین او با هم بحث نکنند و با یکدیگر نجنگند. در واقع آن ها دوست دارند که والدین آن ها از روش های بالغانه تری مشکلات خود را حل کنند و از حرف ها و رفتارهای بی ادبانه و آسیب زننده دوری کنند. این آرزو می تواند به حقیقت مبدل شود. واقعیت این هست که تعارضات شدید، حل نشدنی و مداوم والدین چه با هم زندگی کنند و چه جدا شده باشند اثرات منفی بسیار عمیقی بر روی سلامت روان فعلی و آینده ی کودک می گذارد.

تعارض شدید زناشویی چیست؟

این که پدر و مادر تفاوت عقیده، عقاید و ارزش های متفاوت داشته باشند طبیعی است و عمومیت دارد. رمز موفقیت در این است که بتوانیم تفاوت نظرات را به وسیله ی مهارت های خاصی بیان کنیم و به تفاوت عقیده ی هم احترام بگذاریم. اگر این مهارت ها را به کار ببریم در واقع روش های بلند مدت حل تعارضات را به کار برده ایم.

پس تا این جا گفتیم که اختلاف نظر طبیعی است ولی در جایی که والدین نتوانند تعارضات و اختلاف عقاید خود را حل کنند و به تفاوت های هم احترام نگذارند، تعارض مزمن زناشویی پدید می آید. همان موضوعی که این مقاله راجع به آن است.

وقتی تعارض زناشویی پدید می آید یک نوع خصومت بین زن و شوهر پدید می آید که در طول زندگی در جریان است و ادامه یافتن آن باعث می شود که در زمان های خاصی فوران کند و زن و شوهر منفجر شوند. به نظر می رسد که این تعارضات غیر قابل حل می شود.

یک الگوی مشابهی در حال تکرار هست ان هم درگیری زن و شوهر و خشمی هست که بین ان ها وجود دارد. گاهی این اختلافات موقتی است ولی اغلب این اختلافات ریشه دار و غیر قابل حل می شوند و انگار تغییری بین زن و شوهر ایجاد نمی شود و ان فضای خشم وجود دارد.

این تعارضات آسیب زننده طیف دارد و می تواند شامل فریاد زدن، انتقاد، سرزنش کردن، از بین بردن رابطه، تمسخر، طعنه  و نادیده گرفتن باشد. گاهی می تواند شدید تر باشد و یکی از طرفین از دیگری بترسد که به او آسیب زند. مثلا خشونت خانگی و شکستن اشیا. در واقع اگر تعارضات زناشویی را یک طیف در نظر بگیریم، خشونت های فیزیکی ، آسیب و ضربه زدن نوع شدید این تعارضات و در انتهای طیف هستند.

تعارضات زناشویی در خانواده های سالم هم وجود دارد. این تعارضات در خانواده های مشکل دار هم وجود دارد. ولی شدت این تعارضات متفاوت است.

تا این جا در مورد تعارضات زناشویی توضیحاتی دادیم. از این جا به بعد بر تاثیرات این تعارضات بر کودکان تمرکز می کنیم.

چگونه تعارضات مزمن زناشویی به فرزندان آسیب می زند؟

تاثیر منفی بر سلامت روان کودکان

اگر تعارضات زناشویی ادامه یابد و حل نشدنی باقی بماند و خصومت بین زن و شوهر بیشتر شود، بسیار تاثیر مخربی بر فرزندان می گذارد.

تحقیقات نشان داده است که کودکان منعطف هستند و می تواند سازگار شوند. البته منظور عموم کودکان هست. ما در این جا درباره ی استثنائات صحبت نمی کنیم. کودکان می توانند با جدایی والدین کنار بیایند. ولی چیزی که به شدت به آنان آسیب می زند تعارضات تلخ، مداوم و زیاد بین والدین است چه با هم زندگی کنند و چه زندگی نکنند.

وقتی که تعارضات ادامه پیدا می کنند، بزرگ تر می شوند و تاثیرشان بر کودکان عمیق تر. این تعارضات در این حالت می توانند منجر به مشکلات روانی کودک بشوند مانند اضطراب، افسردگی، مشکل خواب، کاهش عزت نفس، مشکل در مدرسه و مشکلات متعدد دیگر.

احساس نا امنی کودک

تعارضات زناشویی فضایی پر از تنش و دارای هرج و مرج ایجاد می کند. فضای خانه غیر قابل پیش بینی می شود. به جای اینکه خانه فضایی امن و آرام برای رشد کودکان باشد، فضایی نا امن و غیر قابل پیش بینی است که باعث اضطراب کودکان می شود. کودکان می ترسند و حس می کنند که مستاصل هستند.

آن ها ممکن است که همیشه نگران خود و والدین خود باشند حتی اگر شاهد خشونت واقعی خانگی هم نبوده باشند. تصورات کودکان قوی است و ممکن است تصور کنند که آسیب و مشکلی در راه است و آن ها و خانواده ی شان را درگیر می کند. اگر والدین هنوز با هم زندگی می کنند، کودکان نگران جدایی آن ها هستند. فضا نا امن و پر از استرس و ترس است زیرا ممکن است هر لحظه خانواده از هم پاشیده شود.

کودکان نگران جانب داری هستند

آنان نگران هستند که نکند مجبور باشند در این تعارضات جانب یکی از والدین را بگیرند. آن ها معمولا دوست دارند که با هر دو والدین احساس لذت کنند. ولی در فضایی که تعارض هست این امر ناممکن می شود و کودکان مضطرب هستند.

کودکان گرفتار می شوند و در وسط می مانند که باید چه کنند. ممکن است آن ها در صف یکی از والدین در مقابل دیگری باشند. این اتفاق بسیار مخرب  است و باعث بر هم زدن سلامت روان کودک است.

بچه ها احساس گناه می کنند

بچه ها در اغلب موارد احساس می کنند که مسئول جنگ و دعوایی هستند که بین والدین ایجاد شده است. حالا این حالت می تواند جدی تر شود اگر بحث والدین بر سر مشکلات مدرسه یا روش فرزند پروری و مسائل مالی کودک باشد. این گونه وقتی شاهد بحث پدر و مادر هستند، حس می کنند که این بحث به خاطر آن ها ایجاد شده است. این می تواند خیلی برای آنان رنج اور شود.

الگوی نامناسب و ضعیف برای کودکان

کودکان از پدر و مادر می آموزند که چگونه با دیگران کنار بیایند و چگونه رفتار کنند. اگر والدین در زمینه ی ارتباط برقرار کردن الگوی غلطی باشند، چگونه قرار هست که کودکان روش رابطه ی مناسب برقرار کردن را بیاموزند؟

کودکی که دائما شاهد بحث و جنگ پدر و مادر هست و می بیند که آن ها نمی توانند مشکلاتشان را حل کنند و با یکدیگر کنار بیایند چگونه قرار هست خودش درست رفتار کند؟

کاهش کیفیت فرزند پروری

تعارضات زناشویی استرس والدین را افزایش می دهد، استرس باعث کاهش عملکرد والدین در فرزند پروری می شود و در نهایت آسیب را کودک می خورد. تاثیر منفی این تعارضات این جا هم دیده می شود.

رابطه ی کودک با والدین اسیب می بیند

وقتی مشکلات زیاد و شدیدی وجود ندارد، برای سلامت روان کودکان و رشد آن ها رابطه ی سالم و خوب با هر دو والد لازم است حتی اگر پدر و مادر با هم مشکل دارند.

اگر کودک دائما از والدی درباره ی والدی دیگر چیزهای بدی بشنود، این برای رابطه ی کودک با والد دیگر خیلی مخرب هست زیرا والدی که همیشه بد معرفی شده است در نظر کودک شما ضعیف می شود. تصور نکنید فقط همسر خود را در نگاه فرزندتان ضعیف کرده اید، خود شما هم برای او ارزش زیادی نخواهید داشت و به شما احترام نخواهد کرد.

چه کاری می توانید برای کودک خود در برابر تعارضات زناشویی بکنید؟

از کودک خود در برابر تعارضات زناشویی محافظت کنید

خیلی مهم است که سعی کنید کودک خود را در معرض تعارضات زناشویی خود قرار ندهید. خصومت کلامی بین والدین به شدت اثر منفی بر کودک می گذارد. فرزند شما باید از بحث های متقابل و خصومت های شما محافظت شود. این تعاملات مخرب شامل موارد زیر است:

فریاد زدن، داد و بیدا کردن، توهین کردن و خار و خفیف کردن یکدیگر، انتقادات تند، سرزنش، تمسخر، طعنه زدن، حالت تهاجمی که در چهره ی شما هویدا هست و ...

مراقب مکالمات تلفنی با همسر خود باشید. خصومت شما در عباراتی که به کار می برید مشخص هست و سعی کنید فرزندتان را از این عبارات محافظت کنید. همچنین نباید فرزندان شما در معرض خشونت های فیزیکی شما باشند مثل آسیب زدن به یکدیگر و آسیب زدن به وسایل مثل شکستن اشیا. اگر کودکان در معرض خشونت های خانگی باشند به شدت آسیب می بینند.

ضروری هست که والدین در حضور فرزندشان خودشان را کنترل کنند و در مقابل آن ها به هم آسیب نزنند. این وظیفه ی دشواری است و نیاز به کمک حرفه ای دارد. بهتر است که زن و شوهر در حضور نفر سومی مانند یک مشاور، واسطه یا وکیل مشکل خود را بیان و حل کنند.

یادتان باشد فرزند شما مشاور و وکیل شما نیست.