در این مقاله به تعریف کمال گرایی مثبت و منفی و تاثیر آن بر افراد پرداخته است. و در مقاله بعدی هم به تاثیر تفکر والدین بر فرزندان پرداخته می شود.

فرزندم موقع امتحانات استرس عجیبی داره! تا صبح خواب به چشمش نمیاد! مواقعی که می خواد تو یه رقابت یا مسابقه شرکت کنه معده درد زیادی می گیره و همین باعث میشه عملکرد مناسبی نداشته باشه! فرزند من از شکست متنفر هست هر موقع که شکست می خوره دیگه زمین و زمان رو به هم میریزه و...

این موارد شکایتهای رایج والدینی هست که برای مشکلاتی از قبیل استرس و اضطراب، کمبود اعتماد به نفس و بی انگیزگی فرزندانشون به روانشناس مراجعه می کنند. تجربه  نشان داده که در والدین، دبیر، مدیر، استاد دانشگاه، نظامی و کلا افرادی که پیشرفت گرا بوده اند و در جامعه شغل و منصبی برای خود دست و پا کرده اند؛ این قبیل شکایات برای فرزندانشون فراوانی بیشتری دارد. و اما مشکل کار کجا هست؟؟ مشکل این فرزندان و والدین مفهومی است که در روانشناسی از آن بعنوان کمال گرایی (perfectionism) یاد می شود که در ادامه به آن می پردازیم.

کمال گرایی چیست؟؟
کمال گرایی ویژگی شخصیتی است که در برخی افراد یافت می شود و به موجب آن این افراد معیارهای بسیار بالایی از عملکرد در زمینه های مختلف را برای خود در نظر می گیرند. و تا به "معیار عالی " خودساخته دست پیدا نکنند احساس خوبی راجع به خود نخواهند داشت. بنابراین کودک یا نوجوانی که دائم بدنبال بهترین بودن است، از شکست و موفق نشدن ترس زیادی دارد. به بهانه اینکه کارهایش را باید به بهترین نحو ممکن انجام دهد دائما حالت به تعویق انداختن امور (procrastination) در وی دیده می شود احتمالا درگیر این ویژگی شخصیتی مخرب است. البته مفهوم کمال گرایی می تواند جنبه های مثبتی نیز داشته باشد که در ادامه به آن می پردازیم.

انواع کمال گرایی؟؟
کمال گرایی را می توان از جنبه مثبت و منفی بررسی کرد. کمال گرایی مثبت که در تحقیقات بعنوان کمال گرایی خودمحور (self oriented perfectionism) شناخته می شود به افرادی اطلاق می شود که معیارهای عالی برای عملکرد خود در نظر می گیرند از آن جهت که دوست دارند کارشان به بهترین نحو ممکن صورت بگیرد. در نتیجه به برنامه ریزی دقیق در مورد کارهای خود پرداخته. همراه انتظار موفقیت دارند. بر کار خود متمرکز بوده و در صورت شکست نیز در اهداف و برنامه های خود بازنگری می کنند و مجددا تلاش خود را در صورت شکست از سر می گیرند.

و اما کمال گرایی منفی که بیشتر در این مقاله مد نظر ما است در ادبیات تحقیقی بعنوان کمال گرایی دیگر محور(other oriented perfectionism) و کمال گرایی جامعه محور (socially prescribed perfectionism) شناخته می شود. این افراد معمولا علاوه بر اینکه برای عملکرد خود عالی ترین معیارها را در نظر می گیرند و تا به آن معیارها نرسند به آرامش و رضایت درونی نمی رسند از دیگران نیز توقع کامل بودن دارند. اگر دیگران نیز در کار خود عیب و نقص و کاستی بر اساس معیارهای خودخواسته آنها داشته باشند به هم می ریزند. بعلاوه جامعه و دیگران را نیز بصورتی درک می کنند که از آنها توقع کامل بودن دارند. در نتیجه این افراد همواره در زندگی ترس زیادی از شکست دارند و همواره در انتظار برآورده نشدن معیارهایشان و تحقیر شدن هستند. معمولا اینها بیشتر نتیجه گرا هستند تا فرایند گرا. یعنی اگر نهایت تلاش خود را در کاری کرده باشند باز به رضایت درونی نمی رسند تا نتیجه حاصل از آن فعالیت به زعم آنها "عالی" باشد. به عویق انداختن امور در اینها بسیار شایع است. چرا که از آن بعنوان راهبردی برای پرهیز از شکست اتفاده می کنند. یعنی دیگه بسیار صفر و یکی دارند یا کاری باید در نهایت دقت و بصورت عالی صورت بگیرد یا اصلا آن را فعلا انجام نمی دهم. بنابرین این افراد معمولا اهداف و برنامه های بلند مدت و دور و درازی برای خود تدوین می کنند و در نهایت به هیچ کدام از آنها نخواهند رسید. همان مثل معروف که "رژیم غذایی سفت و سخت را از این شنبه شروع خواهم کرد". و جالب آنکه هنوز هیچ کدام از این شنبه ها در هیچ کدام از این افراد فرا نرسیده است. این موارد از کمال گرایی منفی معمولا با احساسات ناکامی و افسردگی، استرس و اضطراب و مخصوصا اضطرابهای اجتماعی همراه است. چرا که افراد مبتلا به کمال گرایی منفی معمولا به جای لذت برنده شدن درگیر ترس از شکست هستند. اینها شاید در تنهایی خود کار خود را به بهترین وجه ممکن انجام دهند منتها در هنگام قرار گرفتن در جمع یک سری عوامل دیگر دست خود آنها نیست. این افراد معمولا درگیر ذهن خوانی (mind reading)  هستند و کوچکترین نشانه در اجتماع را حمل بر اشتباه یا شکستی از جانب خود در نظر می گیرند و درنتیجه همیشه در جمع به خصوص هنگام ارائه عملکرد احساس نا خوشایندی دارند. و اما بحث مهمی که پیش می آید این است که والدین چه نقشی در شکل گیری کمال گرایی فرزندان خود دارند؟؟؟

این مقاله ادامه دارد...

   تاریخ ثبت: 1395/04/02     |     تعداد بازدید: 1704 | |
دیدگاه کاربران
همکاران سایت
  • روانپزشک-رواندرمانگر:دکتر محسن حافظی تحصیلات خود را در پزشکی عمومی در سال 1375 و در رشته تخصص اعصاب و روان در سال 1382 در دانشگاه علوم پزشکی...
Fatal error: Call to undefined function apache_getenv() in /var/www/vhosts/ravanpezeshkonline.com/httpdocs/APPs/DCMS/DCMSUtils/Statistic/tpro.php on line 32